Trauma verwerking bij kinderen en jongeren

Opvallend gedrag bij kinderen, wat kort na een intens beangstigende periode begint, kan een indicatie zijn dat er trauma is ontwikkeld. Signalen van traumatische stress zijn bv: woedeaanvallen, ongecontroleerd en intens huilen, hyperactiviteit, onrustig slaappatroon, bedplassen, niet kunnen concentreren op school of teruggetrokken gedrag.
Ook compulsieve, zich herhalende gedragingen, zoals steeds een autootje tegen een poppetje aanrijden, een val van een paard of een pestsituatie naspelen kunnen aanwijzingen zijn dat er onopgelost trauma in het kind aanwezig is.

Om vast te kunnen stellen of opvallend gedrag het gevolg is van een trauma kun je kijken wat er gebeurt als je de beangstigende gebeurtenis benoemt.
Een getraumatiseerd kind wil niet aan de gebeurtenis herinnerd worden.
Of, als het er aan herinnerd wordt, laat een hyperactieve reactie zien of keert in zichzelf, en reageert met stilte.

Het woord trauma roept bij mensen vaak een afwerende reactie op.
Dit komt mede omdat de meeste mensen er weinig over weten of omdat mensen liever niet herinnerd willen worden aan iets wat ze zelf meegemaakt hebben.

Hoe ontstaat trauma?

Om trauma te kunnen begrijpen is het belangrijk te kijken naar gedrag van dieren in het wild. Dieren worden regelmatig met de dood bedreigd (muis, konijn etc.). Toch raken ze zelden getraumatiseerd. Ze zijn instinctief in staat om de intense energie die vrijkomt bij overlevingsgedrag te reguleren en ontladen.

Wij mensen zijn uitgerust met vrijwel dezelfde regelmechanismen als dieren.
Het overlevingsinstinct wat o.a. samengaat met het vrijkomen van adrenaline, is identiek aan het overlevingsmechanisme van dieren.
Het hart gaat sneller kloppen en er komt veel energie vrij om te kunnen vechten of vluchten.
Ons lichaam moet deze primitieve respons op de bedreiging kunnen afmaken. Eerst door ons voor te bereiden op de bedreiging, dan erop te reageren, en als laatste door te ontladen (het trillen na een intense bedreiging).
Als deze natuurlijke cyclus afgemaakt wordt dan blijft er geen restenergie in het lichaam over. We kunnen gewoon verder met ons leven.

Bij mensen kan het afmaken van deze cyclus echter beperkt of geblokkeerd raken door het rationele deel (de neocortex) van onze hersenen.
We kunnen bijvoorbeeld ons ‘groot houden’ of ‘doorzetten’ en daarmee een volledige ontlading in de weg staan. Bijv. door het trillen na een schrikreactie tegen te houden, of de tranen in te houden.
Soms voelt het alsof we na een intense gebeurtenis “bevroren” zijn.
Dit komt omdat de overlevingsenergie dan nog vastgezet is in het lichaam.
De soms nog zeer hoge, niet ontladen, restenergie kan overal in het lichaam verstoringen geven. Dit kan resulteren in posttraumatische stress symptomen. 

Het is belangrijk om de vastgehouden spanning alsnog te kunnen ontladen. Hiervoor gebruiken we in de (online) praktijk verschillende methoden zoals EMDR, Somatic Experience, Creatieve therapie, Autonome zenuwstelsel oefeningen en Imaginatie oefeningen.