In de jaren dat we de “Innerlijke Reis kindertraining” aanbieden hebben wij behoorlijk wat kinderen horen praten over hun ervaringen met pesten of gepest worden. Het doet kinderen ontzettend veel als ze gepest worden, en het hakt pijnlijk in op gevoelens van eigenwaarde en lichaamsauthenticiteit. Op de workshops werken we veel in subgroepjes. We oefenen samen hoe een gepest kind duidelijker voor zichzelf op kan komen en ook werken we met kinderen die te gemakkelijk hun negatieve gevoelens op een ander afreageren. We helpen deze kinderen hun gevoelens beter te verwoorden en te reguleren.

Afgelopen week sprak ik een jongen die meerdere keren met ons op kamp is geweest. Hij vertelde dat hij zich op kamp heerlijk voelde en in de groep echt “zichzelf kon zijn” Samen terugkijkend op het kamp merkten we op dat het heel belangrijk is wat in een groep de randvoorwaarden zijn en hoe de groepsleiders deze randvoorwaarden innerlijk dragen. Bij onze trainingen geldt een duidelijke regel: hier wordt niet negatief gedaan tegen elkaar of ten koste van elkaar. Emoties mag je helemaal voelen, maar ze op een ander afreageren is iets wat we samen als groep voorkomen. Er zijn gelukkig andere mogelijkheden om met emoties om te gaan.

Het is ons door het werk met zoveel verschillende kinderen duidelijk geworden dat een kind de steun van de ouders, de leerkracht en de klas nodig heeft om het pesten te stoppen.
Gepest worden is geen individuele aangelegenheid, helaas.

Complexe groepsdynamieken zorgen ervoor dat ook een emotioneel weerbaar kind slachtoffer kan worden van pestkoppen. Net als bij dieren is sociale hiërarchie en competitie een biologisch fenomeen. Een kind wat goed in zijn klas kan meekomen, verhuist naar een andere stad en wordt ineens doelwit van pesters. Het is maar net welke andere kinderen er in die klas zitten en hoe de sociale hiërarchie gevormd is. En die dynamiek in de klas, met de leerkracht die de randvoorwaarden schept, is zeer bepalend voor de sociale carrière van een kind. Natuurlijk zijn ook individuele kenmerken van een kind heel belangrijk, in essentie is het de combinatie van de eigenschappen van het kind en de eigenschappen van de klas en leerkracht.

Ouders vragen ons regelmatig wat ze kunnen doen om hun kind te helpen. Hier zijn een paar tips die kunnen helpen om pesten te voorkomen en te stoppen.

– Neem een rustig moment om met je kind te bespreken wat er is gebeurd, hoe het wordt gepest, door wie en wanneer. Het is belangrijk om empatisch te luisteren naar je kind en vooral niet meteen oplossingen aan te dragen. Vaak is juist het luisteren al heel troostend, en heeft het kind echt tijd nodig om het hele verhaal te doen. In het vertellen kan het kind ook zijn opgekropte emotie ontladen, iets wat vaak niet gebeurd als er meteen een oplossing wordt aangedragen.

– Vertel je kind over de oorzaken van pesten en buitensluiten. Ik vertel kinderen vaak dat de pestkop pest omdat ze hun nare gevoelens, die ze van binnen voelen, willen afreageren. Een pester weet geen andere manier om met zijn eigen gevoelens om te gaan. En ik vertel ook dat het veel voorkomt. De meeste mensen hebben het wel eens in een situatie meegemaakt.

-Vraag aan je kind of het samen met jou een plan wil maken. Hoe denkt jouw kind dat het opgelost kan worden? Is het in het verleden wel eens gelukt om een pestsituatie zelf op te lossen? Heeft jouw kind wel eens een ander kind een pestsituatie zien oplossen? En hoe dan? Zet alle ideeën op papier. En hierbij kun je ook jouw eigen ideeën toevoegen.

-Ga samen na waar je kind allemaal goed in is. Wat de sterke kanten van jouw kind zijn en wat hem/haar uniek maakt. Dit helpt om de eigenwaarde te vergroten en motivatie te creëren om nog sterker te worden.

– Als een kind woede of verdriet heeft opgebouwd en het moeilijk tot een oplossingsgerichte houding kan komen, is het heel belangrijk om eerst deze pijn te ontladen. Als een kind “vol” zit wordt het lastig om een andere houding t.o.v. de pester aan te nemen. Op de workshops maken we bijvoorbeeld een innerlijke reis om kinderen te helpen de nare gevoelens te ontladen zodat er meer ruimte komt voor positieve gevoelens en eigenwaarde.

En dan naar school…

-Vraag je kind of je de situatie aan de leerkracht mag vertellen zodat er in de klas actie ondernomen kan worden. Toestemming vragen aan je kind is belangrijk omdat veel kinderen schroom ervaren om hun ervaring “openlijk” te delen. Ze zijn bang voor de consequenties: dat ze nog meer gepest zullen worden als iedereen weet hoe erg ze het echt vinden.

-Je kunt samen de voor en nadelen bekijken van het inschakelen van hulp op school. Op deze manier krijgt je kind ook het gevoel dat het zelf achter de ondernomen acties staat, en de acties niet “boven zijn hoofd tussen ouder en leerkracht plaatsvinden”

-Vertel vervolgens aan de leerkracht over de ervaring van je kind en dat je samen een plan wilt maken om het pesten aan te pakken. Er zijn veel manieren waarop kinderen gepest wordt. Sommige manieren zijn meer onderhuids en worden op school niet altijd erkend. Ga voor jezelf en je kind staan in het gesprek met de leerkracht en maak duidelijk dat het ook een probleem is van de klas en niet alleen van jouw kind.

-Als de leerkracht en school onderkennen dat er iets gedaan moet worden kan er verandering in de groepsdynamiek plaatsvinden. Op alle scholen is een pestprotocol aanwezig. Maar niet alle leerkrachten zijn zich bewust van hun eigen leiderschap en voorbeeldfunctie. Soms kun je als ouder helpen om het pestprotocol meer zichtbaar te maken en de leerkracht te ondersteunen in positieve actie. Het helpt vaak niet om de “schuld” bij de leerkracht of school te leggen. In mijn ervaring zijn het juist die ouders die echt bereid zijn om samen met de school een steentje bij te dragen aan een betere “schoolsamenleving” die het meeste succes boeken voor hun eigen kind.

-Probeer de afspraken met de leerkracht op papier te krijgen, en plan een vervolgafspraak om te zorgen dat de afspraken ten uitvoer worden gebracht.

-Een leerkracht of school kan besluiten om een aantal extra lessen aan het onderwerp te wijden zodat de klas en/of school als geheel aangesproken wordt.

En dan…

-Als het bovenstaande in gang is gezet kun je samen met je kind boeken uit de bibliotheek halen waarin het onderwerp pesten naar voren komt. Je kunt samen tijd maken om ze te lezen en te bespreken wat de hoofdpersonen doen om pesten te voorkomen.

Juist het samen bespreken van de vorderingen in de situatie helpt je kind om sterker te worden, houdt dus steeds een vinger aan de pols. De pestsituatie op school is iets wat kan fungeren om je kind te laten ontdekken wat zijn eigen waarden zijn, wat werkelijke vriendschap is, wat standvastigheid betekent en wat “helpen” is. En jouw kind heeft jouw voorbeeld en wijsheid nodig om zijn eigen waarheid te vinden. Voor veel ouders is het een pittig thema, maar ik hoor gelukkig ook vaak dat juist door er samen oplossingsgericht aan te werken, de ouders sterker worden in het uitdragen van hun ouderschap! We leven allemaal in interactie met anderen en kunnen ontzettend veel van elkaar leren.