Traumatherapie

 Trauma therapie omvat meestal drie fasen van zorg. De eerste fase focust op het opzetten van stabiliteit en veiligheid, de tweede fase is gericht op het verwerken van de traumatische inhoud van herinneringen op een rustige, gereguleerde manier, en de derde fase bevat een proces van integratie van nieuwe ervaringen in de identiteit en binnen relaties.
 In de eerste fase is het opbouwen van een veilige werkrelatie met de therapeut of behandelaar, waarin je je begrepen, gerespecteerd, ondersteund en beschermd voelt van belang. Vervolgens wordt binnen de eerste fase de focus gericht op het opbouwen van hulpbronnen of coping strategieën waarbij het stabiliseren van een veilig gevoel in het lichaam voorop staat.
 
 Wanneer zowel de hulpbronnen als de veilige relatie opgebouwd zijn kom je toe aan fase twee, waarbij je kunt starten met het verwerken van pijnlijke traumatische herinneringen. Dit verwerken kan op vele verschillende manieren. Je kan bijvoorbeeld gaan werken aan het toevoegen van nieuwe bewegingsbronnen die je destijds niet tot je beschikking had, en vervolgens ga je deze nieuwe hulpbronnen integreren in de traumatische herinnering.

In combinatie hiermee of los hiervan kan je bij het verwerken van de traumatische herinnering ook de toen niet geuite pijn uit te spreken of erover te schrijven, en nieuwe informatie die een oplossing genereert te integreren in de oude herinnering. Andere voorbeelden van ingangen zijn het werken aan de negatieve overtuigingen die zijn ontstaan ten gevolge van de traumatische gebeurtenis, of om te werken aan meer compassie voor jezelf. Dit kan een pijnlijk proces zijn omdat je hiermee ontspanning in jezelf creëert waarmee ook onderdrukte gevoelens van bijvoorbeeld onmacht, wanhoop en doodsangst die samenhingen met de traumatische ervaring weer terug in de beleving kunnen komen. Hierbij is het belangrijk dat er voldoende veiligheid in de behandeling is, en jezelf voldoende draagkracht hebt om dit in het heden te kunnen ervaren en te kunnen verdragen.
 In fase drie ben je vervolgens in staat om op de oude ervaring te reflecteren en ben je je bewust van de met de traumatische gebeurtenis samenhangende overtuigingen over jezelf en de betekenis die je aan het leven gaf vanuit deze overtuigingen. Op dat moment begin je jezelf zowel lichamelijk als mentaal als meer veerkrachtig te ervaren omdat je draagkracht sterker wordt.
 
Het is goed om te weten dat dit verwerkingsproces niet lineair is. Mensen schommelen tussen verschillende fasen en maken verschillende rondes door de fasen terwijl ze steeds meer veerkracht ontwikkelen. Er is geen fase in de verwerking van trauma die beter of slechter is dan de andere fasen. Verbetering is niet hiërarchisch en het werkt niet om te proberen om met veel haast zo snel mogelijk de finish te behalen. Omdat het niet fijn is om oude pijn te ervaren, of om geconfronteerd te worden met beperkingen in je leven hebben veel mensen in het begin haast als ze beginnen met het verwerken van traumatische gebeurtenissen. Het idee hierbij is dan dat als je zo snel mogelijk klaar bent met de verwerking dat je dan die oude pijn ook kwijt bent. Eigenlijk is dat dan een vorm van vermijding uit angst voor de nare gevoelens en herinneringen die samenhangen met de traumatische gebeurtenis. Je bent dan bang en probeert dat waar je bang voor bent te ontwijken. Op zichzelf kan dit een prima coping strategie zijn, alleen jammer genoeg eentje die de verwerking juist kan dwarsbomen. Verwerking kost tijd en daar heb je minder controle over dan je graag zou willen. Er zijn mogelijk aspecten van jezelf die een tijd gevoelig blijven en zorg nodig hebben, terwijl je met andere aspecten mogelijk eerder klaar bent om jezelf verder te ontwikkelen.
 
Hieronder gaan we een trauma verwerkingsoefening uitleggen die je ook zelf kan toepassen om een niet zo leuke herinnering, of een nare herinnering, opnieuw te gaan bewerken, te ‘reprocessen’. Als je zelf sterk in je schoenen staat, de beschikking hebt over voldoende innerlijke hulpbronnen en een ondersteunende omgeving hebt dan zou je deze oefening mogelijk ook kunnen doen met een herinnering aan een traumatische gebeurtenis. Hierbij is het heel belangrijk dat je als je merkt dat de herinnering je overspoelt dat je hier niet mee verder gaat maar direct steun zoek in je omgeving en daarna hulp inroept van een professional om je te begeleiden bij het verwerkingsproces. Overspoelt raken merk je doordat het je niet lukt om met je aandacht bij de herinnering te blijven en doordat er zoveel emoties en lichaamssensaties omhoog komen dat je het contact met het huidige moment verliest. Het is mogelijk dat hierbij een zodanig sterke vecht/vlucht/bevries/in elkaar stort reactie optreed dat je hierover geen controle hebt of lijkt te hebben. Als je het gevoel hebt dat dit tijdens de oefening gaat ontstaan dan raden wij je aan om de oefening te onderbreken en je weer in de ruimte en tijd te oriënteren met bijvoorbeeld grondingsoefeningen, ademhalingsoefeningen, te focussen op positieve hulpbronnen en te stoppen met aandacht geven aan de herinnering die samenhangt met de traumatische gebeurtenis.
 
De praktijk: het ‘re-processen’ van een herinnering door een therapeutische schrijfoefening.
Zorg allereerst dat je in een fijne, veilige omgeving zit. Door over een herinnering te schrijven creëer je een mogelijkheid om de inhoud van de herinnering te veranderen. Neem iets om op te schrijven, liever niet typen op een laptop of smartphone, de vloeiende beweging van het schrijven lijkt een positieve bijdrage te leveren aan het verwerkingsproces. Daarnaast kan het fijn zijn om ook tekeningetjes te maken van bepaalde aspecten van de herinnering, dit lukt minder goed op een mobiel of laptop. 
Neem een bepaalde niet fijne gebeurtenis in gedachten. Vervolgens geef je bewust aandacht aan diverse aspecten van deze herinnering.
 Beschrijf de feitelijke omstandigheden en details van deze herinnering aan een nare, vervelende of traumatische gebeurtenis. En als dat van toepassing is, beschrijf dan ook de aanloop naar gebeurtenis.
 Beschrijf de lichaamssensaties, emoties en gedachten die je tijdens de gebeurtenis hebt ervaren. Neem hier de tijd voor en check in je lichaam wat je daar ervaart terwijl je terug denkt aan de gebeurtenis.
 Beschrijf de gevoelens en beelden die je nu hebt over de gebeurtenis.
 Beschrijf de overtuigingen, conclusies, beeld van jezelf, van anderen en van de wereld wat samenhangt met deze herinnering. 
 Beschrijf wat het effect, wat de impact van deze gebeurtenis is geweest op jouw leven. 
Dit proces bestaat eigenlijk altijd uit verschillende ‘schrijfrondes’ waar soms ook best veel tijd tussen kan zitten. Het is een cyclisch proces. Geen lineair proces. Geef jezelf de vrijheid om alles op te schrijven wat tijdens de oefening omhoog komt en je niet te laten weerhouden door sociale normen of door ideeën over wat acceptabel is of wat wenselijk is. Als je het gevoel krijgt dat je vast loopt, of overspoeld raakt, geef jezelf dan even rust, maak contact met (innerlijke) hulpbronnen of iemand uit je omgeving. Ga pas weer verder met de oefening als je jezelf weer ‘gegrond’ voelt, in verbinding met het hier en nu bent en voldoende krachtig en rustig bent voor de volgende schrijfronde. 
Probeer om jezelf tijdens het schrijven liefdevol te behandelen. Het feit dat je de moeite neemt om te gaan schrijven met de intentie om deze oefening te gaan doen in zichzelf al genoeg in beweging zet wat jouw herstelproces zal ondersteunen. 
Lees (na enige tijd) terug wat je geschreven hebt en bemerk welke veranderingen er zijn gekomen in (bepaalde) aspecten van de herinnering.