Heb je ooit het gevoel gehad dat je keel dichtknijpt wanneer je iets belangrijks moet zeggen? Of ervaar je een beklemmend gevoel op je borst als je je zorgen maakt over de toekomst? Misschien heb je ervaren dat je hart sneller begint te kloppen als je een belangrijk gesprek moet voeren. Dat je met je handen begint te frunniken en je voeten beginnen te tikken wanneer je nerveus bent, bijvoorbeeld om met een specifiek persoon een gesprek aan te gaan? Dit zijn signalen van je emoties die aandacht nodig hebben. Toch zijn we vaak geneigd om deze gevoelens te negeren of te vermijden, in de hoop dat ze vanzelf verdwijnen. In dit blog gaan we dieper in op hoe je in contact kunt komen met je gevoelens en waarom dit belangrijk is voor je psychologische gezondheid.
"Leren voelen" verwijst naar het ontwikkelen van emotioneel bewustzijn: het vermogen om onze eigen emoties te herkennen, begrijpen en reguleren, evenals het vermogen om empathie te tonen en verbinding te maken met anderen. Door te leren voelen kunnen we een dieper begrip ontwikkelen van onze innerlijke wereld en onze relaties met anderen.
Voorbeeld: het niet kunnen voelen van je eigen behoeften
Linda, een 35-jarige vrouw, groeide op in een gezin waar emoties weinig werden benoemd of serieus genomen. Als kind leerde ze al snel om haar emoties te onderdrukken, omdat ze zag dat ze in haar omgeving niet werden geaccepteerd of gewaardeerd. Dit heeft haar geleidelijk aan losgekoppeld van haar eigen emotionele wereld. Nu, als volwassene, worstelt Linda met het identificeren van haar eigen behoeften en verlangens. Ze heeft moeite met het nemen van beslissingen omdat ze niet zeker weet wat ze zelf belangrijk vindt. Wanneer Linda probeert contact te maken met haar lichaam, merkt ze dat ze al snel spanning voelt opbouwen. Ze voelt een brok in haar keel en een knoop in haar maag. Deze fysieke sensaties maken haar ongemakkelijk en ze weet niet hoe ze ermee moet omgaan. In plaats van emoties toelaten, zoekt Linda vaak afleiding in eten. Ze gebruikt voedsel als een manier om haar emoties te verdoven en haar gevoel van leegte te vullen. Dit patroon van emotioneel eten heeft een negatieve invloed op haar zelfbeeld en zelfvertrouwen.
Emoties uit je beleving houden
Veel mensen hebben manieren ontwikkeld om zichzelf af te leiden van hun emoties wanneer het hen niet uitkomt. Dit kan variëren van overmatig gebruik van sociale media tot veel eten of drinken om emoties te verdoven. Anderen kiezen ervoor om constant bezig te blijven, waardoor ze geen tijd hebben om hun gevoelens te confronteren. Deze strategieën kunnen o.a. leiden tot sacherijnig gedrag naar anderen toe en oplopende spanningen in relaties.
Leren voelen is belangrijk omdat het:
Onze emotionele intelligentie vergroot en helpt bij het opbouwen van gezonde relaties.
Stressmanagement verbetert en ons zelfbewustzijn vergroot, wat leidt tot persoonlijke groei.
Creativiteit stimuleert en onze fysieke gezondheid verbetert.
Empathie versterkt en de kwaliteit van ons leven verhoogt.
Ons in staat stelt om authentiek te leven en trouw te blijven aan onze eigen waarden, normen en behoeften.
Waarom is voelen zo moeilijk?
Er zijn verschillende redenen waarom mensen weerstand kunnen voelen tegen het ervaren van hun emoties:
1. Angst voor pijn: Emoties kunnen soms pijnlijk of ongemakkelijk zijn, vooral als ze verband houden met traumatische ervaringen of diepe emotionele wonden. Mensen kunnen bang zijn om deze pijn te voelen en vermijden daarom het ervaren van hun emoties.
2. Cultuur en opvoeding: In sommige culturen en gezinnen wordt het uiten van emoties als zwak of ongepast beschouwd. Mensen kunnen hebben geleerd om hun emoties te onderdrukken of te negeren als een manier om ermee om te gaan.
3. Vermijden van confrontatie: Het ervaren van emoties kan soms leiden tot confrontatie met moeilijke waarheden over onszelf of onze situatie. Mensen kunnen bang zijn voor deze confrontatie en daarom vermijden om hun emoties te voelen.
4. Gewoonte: Sommige mensen hebben zichzelf aangeleerd om hun emoties te onderdrukken als een manier om met stress of moeilijkheden om te gaan. Dit kan een gewoonte worden die moeilijk te doorbreken is, zelfs als het niet langer functioneel is.
5. Ontkenning: Soms kunnen mensen zichzelf ervan overtuigen dat ze geen emoties voelen of dat ze niet belangrijk zijn. Ze kunnen zichzelf wijsmaken dat ze "sterk" moeten zijn en hun emoties moeten onderdrukken om te kunnen functioneren.
6. Verwarring of overweldiging: Voor sommige mensen kan het ervaren van emoties verwarrend of overweldigend zijn, vooral als ze niet gewend zijn om hun gevoelens te uiten of als ze niet weten hoe ze ermee om moeten gaan. In plaats van hiermee om te gaan, kunnen ze ervoor kiezen om hun emoties te vermijden.
7. Schuld of schaamte: Mensen kunnen zich schuldig of beschaamd voelen over hun emoties, vooral als ze negatieve of "ongewenste" emoties ervaren. Ze kunnen zichzelf veroordelen voor het voelen van bepaalde emoties en proberen ze te onderdrukken in plaats van ze te accepteren.
Emoties zijn een natuurlijk en gezond onderdeel van het mens-zijn. Hoewel het begrijpelijk is dat je weerstand voelt tegen het ervaren van bepaalde emoties, kan het leren toelaten van deze emoties uiteindelijk leiden tot een dieper gevoel van welzijn en veerkracht.
Een strategie om op een veilige manier te leren voelen
Hieronder vind je een methode die wordt gebruikt om contact te maken met je gevoelens en om dieper inzicht te krijgen in wat er in je omgaat.
Creëer een Ontspannen Omgeving: Zoek een rustige en comfortabele plek waar je niet gestoord zult worden. Neem een comfortabele zithouding aan en sluit je ogen als je dat prettig vindt.
Breng Je Aandacht Naar Binnen: Begin door je aandacht naar binnen te richten en bewust te worden van je ademhaling. Adem rustig in en uit en laat je lichaam ontspannen.
Scan Je Lichaam: Neem een paar momenten de tijd om je aandacht door je lichaam te laten gaan en je bewust te worden van eventuele spanningen of sensaties die je opmerkt. Merk op waar je spanning voelt, waar je warmte voelt, waar je tintelingen voelt.
Kies Een Onderwerp: Denk aan een situatie, probleem of emotie waar je meer inzicht in wilt krijgen. Dit kan iets zijn wat je dwars zit, waar je over piekert, of waar je gewoon meer helderheid over wilt hebben.
Stel Een Open Vraag: Stel jezelf een open vraag over het gekozen onderwerp. Bijvoorbeeld: "Wat voel ik echt over deze situatie?" of "Wat probeert mijn lichaam mij te vertellen over dit probleem?"
Luister Naar Je Lichaam: Richt je aandacht op je lichaam en let op subtiele sensaties die opkomen terwijl je aan het onderwerp denkt. Dit kunnen kleine bewegingen, tintelingen, druk of warmte zijn.
Verken De Sensaties: Neem de tijd om de sensaties te verkennen en te onderzoeken wat ze je proberen te vertellen. Merk op of de sensaties veranderen of verschuiven terwijl je er aandacht aan geeft.
Geef Het Woorden: Probeer de sensaties te beschrijven met behulp van woorden of beelden. Als wat voelen de sensaties aan? Waar in je lichaam voel je ze het meest?
Verken Je Innerlijke Gevoelens: Als je woorden geeft aan de sensaties, controleer dan of ze resoneren met je innerlijke gevoelens. Voelt het alsof je de kern van het onderwerp raakt? Voelt het authentiek?
Reageer Op Basis Van Je Inzichten: Gebruik de inzichten die je hebt opgedaan om op een constructieve manier te reageren op het onderwerp. Vaak helpt het om op te schrijven wat er door je heen gaat.
Door deze strategie regelmatig te beoefenen, kun je een dieper contact maken met je gevoelens en meer helderheid en richting krijgen in je leven.
Wanneer kan psychologische begeleiding helpen?
Hulp van een psycholoog kan nuttig zijn wanneer je moeite hebt om je emoties te voelen, te herkennen of te reguleren, of als er sterke emotionele pijn of traumatische ervaringen zijn geweest.
Een psycholoog kan helpen bij het leren voelen door middel van praktische lichaamsgerichte en creatieve oefeningen. In een veilige omgeving werk je samen aan het vergroten van emotioneel bewustzijn en het ontwikkelen van gezonde manieren om met je gevoelens om te gaan.